MEDIO AMBIENTE

O OZONO UNIDO Á CALOR INCREMENTA A MORTALIDADE

.

A contaminación incide gravemente nas persoas maiores de 65 anos

.

As chamadas ondas de calor que se padecen en moitas ocasións no sur de España levan aparelladas un incremento importante da mortalidade entre as persoas maiores. Agora púidose establecer que a contaminación por ozono na atmosfera é unha das causas fundamentais dese incremento, xa que a calor favorece o desenvolvemento deste elemento químico que afecta a persoas con dolencias respiratorias e circulatorias. O ozono, cuxa fonte fundamental é o tráfico e as emisións industriais, acumúlase máis nas zonas dos arrededores da cidade e nas localidades costeiras. No sur de España existen 22 puntos de medida e control, pero non se realizan campañas de concienciación ou de información cando os niveis son demasiado altos, algo que ocorre con demasiada frecuencia.

O gas ozono é unha das claves fundamentais que permiten a vida na terra, se non existise unha capa deste gas a 25 quilómetros por encima da terra, os raios ultravioletas non permitirían a vida humana, pero o ozono en contacto directo co home é altamente tóxico e perigoso para a saúde. Un estudo financiado pola Comunidade de Madrid, realizado por un equipo de especialistas que colaboran coa Universidade de Granada, a Complutense de Madrid e a Pontificia de Comillas, demostrou a relación directa entre o ozono e o incremento das mortes por enfermidades circulatorias e respiratorias, ademais de incrementar a peligrosidade das chamadas ondas de calor, tan habituais nalgunhas épocas nos países situados ao sur de Europa.

Segundo o responsable do estudo, o químico e ambientalista, Federico Velázquez de Castro González, en Andalucía prodúcense maiores niveis de ozono na atmosfera que no resto do país. As provincias onde existe unha maior incidencia son as de Cádiz e Huelva pola concentración de industrias. As cidades medias, como Granada, rexistran niveis de 47 microgramos por metro cúbico de aire, cotas moi altas con respecto a outras capitais españolas (Madrid e Barcelona rexistran entre 25 e 30 microgramos por metro cúbico de aire). A fonte fundamental nas cidades non industriais é o tráfico.

Ondas de calor

Pero a peligrosidade do ozono (O3), tóxico en si, increméntase de forma considerable cando se producen nas nosas terras as chamadas ondas de calor. Ata o momento non se estableceu unha relación entre os incrementos de temperatura e a contaminación como determinantes que levan á morte a persoas propensas. Agora púidose establecer esa relación. Cando nunha zona as temperaturas chegan a niveis de 38 a 40 grados centígrados, cada grado máis fai que a mortalidade increméntese entre un 35 e un 46% sobre todo en mulleres maiores de 65 anos. O incremento da mortalidad é xeral, sen distinción de xénero, a partir dos 75 anos de idade. Hase visto que a gráfica de incremento de mortes ten picos que coinciden cos altos niveis de calor e tamén os altos niveis de ozono. Federico Velázquez afirma que as ondas de calor en Andalucía son cada vez máis intensas, do mesmo xeito que a contaminación por ozono. Segundo os estudos, evaluados mediante procesos matemáticos, en Andalucía, durante 1998, houbo 4.000 momentos (periodos de tempo de oito horas) nos que se superaron os niveis normais de ozono. Deles 76 momentos superaron os chamados niveis de risco para a poboación. Pero estes datos contabilízanse como media de todo o ano, polo que houbo momentos nos que as cifras eran moito máis altas. Na provincia de Granada (tomada como provincia media), durante o ano 1998 contabilizáronse 326 momentos nos que se superaron os niveis de protección, o que afecto a persoas propensas con dores de peito, molestias respiratorias e dificultades circulatorias. Granada, no contexto de Andalucía está por baixo de provincias com Huelva e Cádiz e por encima doutras como Jaén e Almería.

.

Ozono: É unha forma do osíxeno que se caracteriza porque as súas moléculas teñen tres átomos. Xoga un papel moi importante na regulación térmica da terra. A concentración de ozono na atmosfera é sempre pequena.

Capa de ozono: A 25 quilómetros da Terra e rodeándoa existe unha capa formada por ozono e chamada ozonosfera, que intercepta as radiacións ultravioletas do sol de lonxitude de onda inferior a 300 manómetros, mortais para os seres vivos, polo que se converte nun escudo protector para a vida. A súa perda supón o paso desas radiacións. Só deixa pasar radiacións superiores a esa medida, que son beneficiosas para o home.

Fontes de ozono: Na superficie terrestre o ozono está producido por óxidos de nitróxeno e pola combustión de hidrocarburos, é dicir os combustibles dos coches.

Efectos: Concentracións de ozono en capas baixas provoca problemas respiratorios nos seres humanos, xa que se trata dun gas tóxico.

Presenza: Curiosamente apréciase máis en lugares afastados das fontes de emisión. Concéntrase máis fora das cidades que no seu interior. O ozono producido nunha cidade afecta aos habitantes das zonas dos alrededores, ata no campo. Nas costas é máis intensa a presenza de ozono debido a que as brisas removen o aire e concéntrano sobre a liña de costa. No caso de poboacións costeras turísticas, os niveis son moito maiores pola gran cantidade de coches e a proximidade ao mar.

Onda de calor: Considérase ola de calor cando as temperaturas, en momentos puntuales, soben a niveis superiores aos 35 grados centígrados. Danse en Andalucía e agrávanse polo chamado cambio climático que está provocando o calentamento da terra no que inflúe o buraco da capa de ozono.