sábado, 3 de abril de 2010

A LEI DO SOLO E A TRAMPA

O tempo deixa a cada un no seu sitio, e ao ano xusto de xestión da actual Xunta os feitos desmenten aos que sostiñan que este Goberno non facía nada (entre eles eu). Pero o equipo de Feijóo, do mesmo xeito que crebou as cadeas da imposición lingüística e devolveu a paz do consenso ás aulas outrora enfrontadas, agora -pero máis caladamente e nin sequera coa escusa de ter que cumprir unha promesa electoral- avanza a marchas forzadas na restitución do urbanismo de toda a vida: o caos. A construción ad lib cos seus aspectos creativos (aínda que incómodos para todos) e enriquecedores (moi enriquecedores, aínda que non para todos).
Sobre as consecuencias do caos non fará falta que me estenda, porque están á vista (Advertía George Sand, fai case dous séculos, que os médicos poden enterrar as súas equivocacións, pero un arquitecto só pode aconsellar ao seu cliente plantar herba. Un urbanista, nin iso). O big bang, o caos anárquico e desorganizado, xurdiu no desenvolvismo, propiciado pola necesidade de ter unha vivenda e/ou desfacerse da vella, e amparado polo incumprimento xeral da normativa. Despois, nos vellos bos tempos do fraguismo, sucedeulle o caos orientado segundo as normas: nos anos 90 centralizouse a xestión na Administración autonómica (para deixar claro quen mandaba), e á vez descentralizábase cara ás administracións locais (para que puidesen facer favores). A normativa urbanística era a máis cumprida do mundo, ou polo menos aos tribunais non chegaban casos, co que ou non funcionaban as leis ou funcionaban as trampas. A Lei Cuiña de 2002 foi un intento de frear o libertinaxe construtivo, e o Goberno de PSdeG-BNG pretendeu delimitar algo máis tanta erección creativa e enriquecedora.
Agora, a nova Lei do Solo alarma formalmente por permitir a construción en zonas rurais e protexidas, pero o fondo é peor. Non só "suaviza" a, ao parecer, ruda e áspera normativa bipartita, senón que desmonta os organismos de control do seu cumprimento e permite fixar as excepcións aos concellos. A elaboración da nova normativa estivo pastoreada polo responsable de urbanismo naquela década prodixiosa (1990-1997) que, noutra demostración da creativa e enriquecedora permeabilidade do público e o privado, despois dedicouse a defender nos tribunais aos infractores daquelas leis que tería que facer cumprir. Na Axencia de Protección dá Legalidade Urbanística non só se desfán do director, un técnico tan radical que fora subdirector xeral con Feijóo de conselleiro, senón que se prevé unha drástica redución do corpo de inspectores. Case todo -ou polo menos a Lei- coa sorprendente anuencia do PSdeG, confirmando a volta aos bos vellos tempos nos que no partido mandaban os alcaldes (pero agora nin sequera os das cidades, senón os dos pobos dormitorio).
Desmantelar a APLU non obedece ao vello bo principio liberal de "menos Estado", senón ao máis vello pero menos bo de non pisarse a cola entre leóns. A Axencia Urbanística foi o organismo público que puxo en coñecemento da fiscalía barbaridades como as de Barreiros, un concello de 3.000 habitantes no que se outorgaron licenzas para construír outras tantas vivendas (máis). Obnubilados polo creativo e enriquecedor desa cementorrea, as autoridades locais non se pararon a ver se onde deixaban construír era rústico ou urbano, terreo firme consolidado ou marisma edificable, e tampouco se acordaron de facer ou pedir aos construtores equipamentos como rúas, auga, rede de sumidoiros e outros detalles menos esenciais que os videoporteros, pero obrigatorios desde o punto de vista legal. O alcalde argumentou que o fixo por "o ben do concello" e que "os seus veciños apóiano". Evidentemente, ninguén fai nada en detrimento consciente da institución que preside, e tampouco os cargos que dependen dos electores adoitan dedicarse a enervarlos, pero eses argumentos servirían tamén para xustificar desde o linchamento á exención de multas.
Non fagamos leña do bosque erixido. Barreiros non é un caso único. En Muxía intentárono a pasada lexislatura, sobre terras propiedade dalgúns concelleiros e co compromiso por escrito do goberno local de rebaixar a liña de protección da costa. As trabas legais a estas operacións de enriquecemento creativo son as que intenta despexar ese calado labor de goberno. E mentres tanto, retíranse os recursos contra as infraccións. Unha vez, un popular alcalde que xa non o é (alcalde), nunha das sabrosas conversacións que mantiñamos a modo de tregua, empeñouse en convencerme das virtudes do "municipalismo". Os concellos fixeron moitas cousas boas e satisfeito demandas cidadás que terían que atender outros, pero non son "municipalista" polas mesmas razóns que aduciu James Joyce para negarse á petición dun fan, que solicitaba bicar a man que escribira Ulises: "Non, fixo moitas outras cousas".
XOSÉ MANUEL PEREIRO

Ningún comentario: