A ESPAÑA DO DESPROPÓSITO INMOBILIARIO

Gereon Wetzel mostra na película 'Casas para todos', estrea de xaneiro de 'O documental do mes', o absurdo dun país con tantas vivendas deshabitadas como familias sen fogar.

Que idea hai máis necia que a de decenas de miles de casas baleiras cando existe a mesma cantidade de persoas sen un fogar? Que adxectivo merece un país no que moitas das súas familias perderon a casa precisamente pola cobiza dos promotores inmobiliarios, os construtores, os bancos... lanzados a unha desaforada carreira na construción de vivendas? Insensato? Si. Disparatado? Tamén. Pero sobre todo, país bárbaro, inhumano, desapiadado. Territorio do despropósito e do irracional, España é mal exemplo no resto do mundo polas consecuencias da burbulla inmobiliaria, circunstancia que se converteu no eixe central de Casas para todos, película documental do alemán Gereon Wetzel.

Título elixido dentro da iniciativa 'O documental do mes' -proxecto da distribuidora Parallel 40, que naceu en 2009-, o filme é o retrato desa España onde a avaricia deixou paso a unha paisaxe do absurdo. Proposta de autor, a película apártase das regras da reportaxe e non busca nin explicar minuciosamente unha situación nin afondar nela, simplemente a mostra. Casas para todos, con guion do propio director xunto a Anna Ginesti Rosell, pasa dun escenario a outro, deixando que o espectador vexa a trangallada dun país enchido de urbanizacións fantasma, mentres decenas de familias viven na rúa.

Récord histórico de creación de vivendas

Unha urbanización abandonada. Casas e rúas baleiras. Un barrio de edificios altos deshabitado. Terreos urbanizados -asfalto e farois- en metade do campo. A garita dun garda de seguridade que vixía 30.000 pisos baleiros e que nos seus anacos libres, é dicir, practicamente sempre, fai ximnasia nos xardíns e as piscinas medio cheas desa colonia. Son imaxes que só se deteñen para que o espectador escoite algunhas voces, xeralmente sobre fondos negros. E a primeira de todas é a de Aznar. 27 de novembro de 2003: " Por que España crece ao 2,5 por 100 e Alemaña, Francia e Italia non? Por que? Pois eu lle vou dicir a vostede por que, porque son os países nos que máis confianza hai hoxe en Europa, no mundo. Imos construír o ano que vén 650.000 novas vivendas en España, máis que en Francia e Alemaña xuntas. Récord histórico de creación de vivendas en España".

Récord histórico de especulación. Pisos e máis pisos, casas de paredes medianeiras, chalés... desertos, que ninguén compra. E con eles, o que quedou. Rúas que serven de pistas de prácticas para futuros condutores de autobús ou como canchas de skateboard ou vías para ciclistas... terreos que volveron ser conquistados pola natureza e por onde pasan de novo os pastores cos seus rabaños. "Modelo de concepción urbanista sumamente innovador e eficaz... ", dicía o anuncio do proxecto de Mariña d'Or Golf, cuxo PAI (Programa de Actuación Integrada) acaba de ser anulado polo Tribunal Superior de Xustiza.

Premio ao maior disparate

Casas para todos incide nesa sensación do absurdo, mostrando na pantalla a situación incoherente duns homes e mulleres que viven debaixo dun edificio que non se rematou de construír ou a das 26 familias que encontraron refuxio nunhas vivendas de nova construción en Sevilla. Escenas que fan saltar faíscas cando aparecen despois de escoitar as palabras de Francisco Hernández 'o Poceiro', en setembro de 2008, sentenciando: "En tres meses quita o paro no meu país. Como? Liberando o chan".

Isidro Fainé, presidente de La Caixa, tamén está 'invitado' a participar nesta película, na que se aproveitan unhas declaracións que fixo en 2011, nas que afirmaba: "Hai cousas que hoxe custan cen e mañá só cincuenta, pero a túa casa sempre terá un valor". Os audios doutras promocións urbanísticas completan o panorama sonoro do filme, no que, sen dúbida, o premio ao maior despropósito se o leva Carlos Fabra, presidente da Deputación de Castelló entre 1995 e 2011.

"Hai os que din que estamos tolos por inaugurar un aeroporto sen avións. Non entenderon nada (...) Este é un aeroporto para as persoas, este é un aeroporto por e para Castelló. E a partir de hoxe, durante mes e medio, calquera cidadán que o desexe poderá visitar esta terminal ou poderá camiñar polas pistas de aterraxe, algo que evidentemente non poderían facer se fosen a despegar ou a aterrar avións,".

A burbulla inmobiliaria no cine

Nin avións nos aeroportos nin familias nas vivendas, xusto a idea contraria da que lanzaron as familias que habitaron Corrala Utopía (blocar propiedade de Ibercaja): "Nin xente sen casa / nin casas sen xente". Un lema que, tristemente, non é realidade en España.

Casas para todos non é a primeira película que se ocupa da burbulla inmobiliaria no noso país. Dende o xénero documental, Erwin Wagenhofer contou as consecuencias do capitalismo, as causas da crise e, entre elas, detívose especialmente na edificación masiva en España en Let's Make Money (Imos facer diñeiro). En €spanishdream, de Guillermo Cruz e Santiago Cirugeda, falábase da dificultade que se lles presenta aos mozos á hora de acceder a unha vivenda. Laura Folguera, na ladrillazos, falaba do pelotazo inmobiliario, do crecemento urbanístico da Comunidade Valenciana, e das denuncias na Unión europea. A curtametraxe de Aleix Saló Españistán (A burbulla inmobiliaria), realizado sobre o seu propio cómic, foi un éxito de visitas na Rede. Dende a ficción, Jaume Balagueró ou Max Lemcke, con Para entrar a vivir e 5 metros cadrados, ocupáronse tamén do tema.

Público.es