QUEBRA MORAL DA ECONÓMIA DE MERCADO

Se a política non recobra a súa autonomía fronte aos mercados financeiros e a sociedade non é capaz de manifestar a súa indignación, non haberá límites á especulación, a volatilidade financeira e a desigualdade.

Un. Os argumentos económicos son insuficientes para comprender as causas profundas do desastre que estamos vivindo. Non só houbo "fallos" da regulación financeira e "erros" de política, como din os economistas. Hai algo máis intrigante: unha quebra moral do novo capitalismo que emerxeu nos anos oitenta do século pasado.

Se non se toma en consideración esa quebra moral é imposible comprender a crise financeira de 2008. E, o que é máis importante, tampouco ven algúns das desfeitas que deixa: a deslegitimación social da economía de mercado; unha deslegitimación que abarca ás políticas que están facendo os Gobernos.

É descorazonador ver como se utiliza o argumento do too big to fail [demasiado grande para caer] co fin de xustificar o rescate público dos bancos e o mantemento do emprego e soldo aos banqueiros, facendo pagar ao resto a factura cos seus impostos e recortes de gastos sociais. Ese "medicamento", ademais de culpabilizar ás vítimas, aumentará a desigualdade.

O risco é, entón, o desprestixio da política democrática e a aparición de problemas serios de gobernabilidade das nosas sociedades.

Dous. Para comprender as raíces desa quebra moral, é necesario cruzar as fronteiras da análise económica e penetrarse noutras disciplinas que captan mellor os fundamentos éticos da economía, baseados en valores como a confianza, a equidad, a xustiza ou a boa fe nas relacións económicas; e as consecuencias negativas da desigualdade, a fraude, o espolio ou a corrupción.

Esa convicción levoume a coordinar un ensaio colectivo que no seu propio título expresa esa necesidade: A crise de 2008. Da economía á política e máis aló, editado na colección Mediterráneo Económico de Fundación Cajamar. Xunto á opinión de economistas, inclúe a de filósofos, sociólogos, historiadores, xornalistas, ensaístas e novelistas. Aínda que as súas miradas son diferentes, a polifonía de voces non desentona. Ao contrario, ofrece unha visión máis comprensiva, na que as voces dos economistas ven complementadas pola doutros pensadores e científicos sociais.

Tres. Os economistas ofrecen catro tipos de explicacións... máis...

Pero se a política non recobra a súa autonomía fronte aos mercados financeiros, e a sociedade non é capaz de manifestar a súa indignación ante estas condutas, non haberá límites eficaces á economía especulativa, á volatilidade financeira e á desigualdade.

De ser así, o maior risco da próxima década será a crecente ingobernabilidade das nosas sociedades democráticas. Algúns sinais apuntan xa nesa dirección.