CONTAMINACIÓN DAS RÍAS GALEGAS

Cloacas por baixo dos paseos.

Galicia paga unha mala planificación política de 20 anos na que se primaron as obras vistosas fronte ao saneamento das rías, o que agora acaba pagando.

.

O recheo de Bouzas é un dos puntos de Vigo nos que se detecta contaminación por metais pesados

..v

O encanto dos paseos marítimos non oculta o fedor das cloacas. Os científicos consultados apenas teñen dúbidas: a contaminación orgánica causada pola vertedura de augas fecais con mala ou nula depuración é o auténtico problema das rías galegas. Certo, hai outros, como a polución química en zonas puntuais ou os recheos, pero a contaminación microbiana é o verdadeiro lastre que debilita os ecosistemas e tamén ameaza a produtividade marisqueira das rías. De feito, na maior parte das do Burgo, Pontevedra ou Ferrol a actividade extractiva está pechada por esta causa. «Aquí todo vai directamente ao mar, e ata que non salta a alarma non se toman medidas. É un problema de falta de conciencia ambiental, non só dos políticos, senón tamén dá cidadanía», resume Victoriano Urgorri, catedrático de Zoología Mariña e director da Estación Biolóxica da Graña, en Ferrol. «A contaminación microbiana é o problema máis grave de todos», apuntala Ricardo Beiras, director da Estación de Ciencias Mariñas de Toralla e profesor de Ecoloxía Mariña na Universidade de Vigo.

.

1.- Cal é o problema de fondo? A mala planificación política, de partidos dun e outro signo, durante polo menos os últimos vinte anos. A pesar de que a UE achegou fondos xenerosos para depuración e estableceu prazos, estes fóronse incumprindo reiteradamente ata chegar á situación actual. A prioridade foron os paseos marítimos e non as redes de saneamento. Juan Freire, catedrático de Bioloxía Animal na Universidade dá Coruña, pon un exemplo clarividente: o da ría do Burgo. «Fai tempo que se fixo un paseo marítimo moi ben desenvolvido, unha infraestrutura moi cara, pero, se miras por baixo, o que hai é unha cloaca».

.

2.- Cal é a situación actual? Practicamente ningunha das grandes cidades galegas, salvo agora Pontevedra, depura adecuadamente as súas augas. Ou ben as estacións son insuficientes para atender a demanda ou funcionan mal, ou simplemente, como Ferrol, os seus refugallos van parar directamente á ría. Un exemplo paradigmático é o da ría de Vigo, cuxo caso mereceu unha ameaza de multa por parte da UE, onde a rede de saneamento non incluía un sistema de tratamento terciario. O que é o mesmo, as augas quedaban sen esterilizar.

.-

3.- O problema ten solución? Si, pero hai que actuar a tempo. As rías galegas son como unha especie de lavadora que renova continuamente as súas augas. Esa é a súa gran vantaxe, polo que, se as redes de saneamento de augas entran en funcionamento en todas as rías, a situación pode ser reversible. Neste momento, todas as grandes obras pendentes están en proceso de licitación, cun orzamento de 620 millóns de euros. No caso de Vigo, o proceso está pendente do encaixe da depuradora na zona de Lagares. As redes de saneamento e depuración nas rías do Burgo e Ferrol está previsto que conclúan entre o 2009 e o 2010. Existe solución, pero hai que actuar de forma urxente. «A Xunta actual non é responsable de que se investisen mal en todos estes anos os cartos que deu a UE para depuradoras, pero isto tampouco pode ser unha desculpa, senón que teñen que poñerse as pilas», subliña Ricardo Beiras, unha apreciación na que coincide Juan Freire. «O problema non se resolve en dous días, hai que traballar xa», di. Pola súa banda, fontes da Consellería de Medio Ambiente aseguran que a depuración «sempre foi un tema prioritario para este Goberno, e a proba é a inxente investimento que se está a facer nas rías, coa licitación de 20 depuradoras. Por primeira vez, existe un prazo para a consecución do saneamento integral dás rías, ou 2011, cando ata hai poucos anos aínda estaba todo por facer».

.

4.- Existe contaminación química nas rías galegas? Tamén. Verteduras tóxicas de industrias, refinerías ou estaleiros ameazan a saúde das rías galegas. Todos os expertos, con todo, coinciden en que a situación de Galicia non é comparable á de determinados puntos do Mediterráneo ou de Asturias e o País Vasco. Polo menos de momento.

.

5.- Cales son os focos? Na ría de Vigo danse problemas puntuais de toxicidade na zona do Naútico e en Bouzas. Tamén se atopou chumbo no mexillón silvestre, situación que non afecta ao das bateas, que están en distintas localizacións. En Pontevedra, paradoxalmente, o maior problema non se detectou en Lourizán, onde se sitúa Ence, senón na península de Praceres. Hai altas concentracións de metais pesados, como o cobre e o zinc, ademais dunha contaminación crónica por mercurio derivada de Ence. No Burgo existen problemas importantes de contaminación por hidrocarburos e por metais pesados. Na ría de Ferrol detectouse polución por metais pesados e por hidrocarburos. Sobre o último caso existe un exemplo ilustrativo: no punto de control O Segaño, na punta sur da ría, detectouse case a mesma concentración de hidrocarburos que coa vertedura do Prestige . «É unha contaminación crónica», di Victoriano Urgorri. Un caso similar, que cando menos xa dura bastante tempo, ocorre na ría de Corcubión.