sábado, 23 de xuño de 2012

DÚAS BURBULLAS, O EURO E O LADRILLO, E UN DESTINO

Veño de participar nunha interesante discusión organizada polo Aspen Institute España que preside Javier Solana e dirixe José M. de Areilza. A discusión tivo como escusa a presentación do libro de Andrés Ortega e Angel Pascual-Ramsey "Que nos pasou: o fallo dun país", un interesante libro escrito por dous "fontaneiros" (como se chama no argot aos que traballan nas oficinas do Presidente do Goberno). Xa apuntei o libro nunha entrada anterior así que non volverei sobre o argumento substancial do libro que é a análise de como se desencadeou e á vez encadeou a crise na que vivimos inmersos.
Quédome, como punto de arranque para esta entrada, cunha reflexión dos autores cando expuñan que a crise actual non é unha tormenta, nin sequera un tsunami, senón algo máis parecido ao cambio climático, é dicir, un fenómeno que cambia todos os parámetros da nosa convivencia, todas as estruturas de oportunidades e incentivos, todos os cálculos de custos e beneficios, todos os nosos horizonte temporais e existenciais.
Iso é válido respecto de España, que se terá que reinventar case por completo desde o punto de vista económico para superar o shock derivado do estalido da burbulla inmobiliaria e do esgotamento dun modelo produtivo baseado na construción, baixas cualificaciones e escasa capacidade de innovación. Como demostrou a reunión organizada por Aspen, en España fai falta un debate de fondo sobre o modelo produtivo, tamén sobre o modelo político, sobre os problemas que temos para xerar innovación e coñecemento, sobre os desincentivos que pesan sobre os emprendendores, os educadores os produtores de coñecemento etc. Sen ese debate sobre o que hai logo da burbulla inmobiliaria, os gobernos, leste ou outros, darán bandazos sen moito sentido quedando á expectativa e, xa que logo, a mercé do que outros deciden por ela.
Ao tempo, esta necesidade de reinvención é tamén válida no que concierne a Europa, que terá que refacerse de arriba abaixo, pois esta crise expuxo todas as inconsistencias dun deseño incompleto, no mellor dos casos, ou defectuoso e, tamén, errado, no peor deles. Como sinalou recentemente George Soros, a construción europea tamén pode verse como unha burbulla: só unha expectativas crecentes e, en parte, erróneas, poden explicar que os mercados crésense que a unión monetaria era realmente unha unión monetaria. Como sinala o diplomático español Enrique Mora, xefe da unidade de análise e prospectiva do MAEC, na súa resposta a Soros, publicada en Opendemocracy, que os mercados asignasen unha curmá de risco idéntica, igual a cero, á débeda grega e á débeda alemá non deixa de validad esta idea do efecto burbulla creado polo euro. Europa construíuse paso a paso, pero xa non hai moito incrementalismo dispoñible para facer pequenos pasos: a unión bancaria e a unión fiscal significan a mutualización das débedas privadas e públicas, respectivamente, o que significa, inevitablemente, a unión política.
Dúas burbullas, o euro e o ladrillo, que se retroalimentaron mutuamente, estalaron. O silencio posterior é revelador: quizá imos á glaciación máis que ao arrequecemento.  José Ignacio Torreblanca

Ningún comentario: